“Asrın felaketi” olarak adlandırılan Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat depremleri sonrasında, kira yardımlarından nakdi desteklere ve borç yapılandırmasına kadar birçok alanda yaraları sarmak için çalışmalar yürütüldü.
AA muhabirinin Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerinden derlediği bilgilere göre, depremlerin ardından öncelikli olarak vatandaşların acil ihtiyaçlarının karşılanabilmesi için nakdi yardımlar devreye alındı.
Depremde hayatını kaybedenlerin yakınlarına acil ihtiyaçlarını karşılayabilmeleri amacıyla 100 bin lira nakdi yardımda bulunuldu.
Söz konusu dönemde, depremden zarar gören her aileye 10 bin lira, taşınanlara 15 bin lira yardım yapılırken, deprem bölgesindeki illere kendi araçlarıyla giden vatandaşların yakıt masrafları karşılandı.
Konteyner kentler dışında barınanlara kira yardımı yapıldı. Depremin ardından, konteyner kentler dışında barınan 349 bin 79 haneye 14 milyar 452 milyon 608 bin 500 lira kira yardımı ödenirken, 1 milyon 396 bin 316 kişi bu yardımdan yararlandı.
Diğer yardımlarla beraber depremden etkilenen vatandaşlara yapılan nakdi destek miktarı 105 milyar 455 milyon 144 bin 253 lirayı buldu.
Harcamaların yaklaşık 3 trilyon liraya ulaşması bekleniyor
Depremin yıkıcı etkilerini azaltmak ve zarar gören şehirlerin yeniden imarı için 2023 yılı bütçesinden yapılan harcama tutarı yaklaşık 950 milyar liraya ulaştı.
Özellikle konut yapımı ve çeşitli altyapı ihtiyaçlarına yönelik harcamaların bir kısmının 2024 yılı bütçesine yansıması öngörülürken, bu yıl deprem kaynaklı harcamalara 1 trilyon 28 milyar lira ayrıldı.
Bu kapsamda, 2025 yılı için 502 milyar lira, 2026 yılı için de 491 milyar lira bütçe ayrılması öngörüldü. Depreme yönelik harcama miktarının 2023-2026 döneminde yaklaşık 3 trilyon liraya ulaşması bekleniyor.
29,5 milyar liralık borç yapılandırıldı
Afetin ardından depremden etkilenen illerde “mücbir sebep hali” ilan edildi ve depremzedelerin kamuya olan borçları ertelendi. Depremzede mükelleflerin vergi borçları faizsiz 24 aya kadar taksitlendirilirken, daha önceki yapılandırma düzenlemeleri kapsamındaki borçların taksit süreleri de ertelendi.
Mücbir sebep hali devam eden mükelleflerin yapılandırma düzenlemesine başvuru süresi 2 Eylül 2024’e uzatıldı. Yapılandırma düzenlemesiyle mücbir sebep kapsamındaki mükelleflerden 728 bin başvuru alındı ve bu başvurularla 29,5 milyar liralık kamu alacağı yapılandırıldı.
Vergi düzenlemeleriyle yardımlar ve sigorta tazminleri kolaylaştırıldı
Afetzede vatandaşların konaklama ihtiyacının giderilmesi için de düzenleme yapıldı. Bu kapsamda, 2023 yılında geçerli olmak üzere prefabrik yapı ve konteynerlerin tesliminde (kurulum ve montaj işleri dahil) katma değer vergisi (KDV) oranı yüzde 18’den yüzde 1’e indirildi. Konaklama işletmelerinde depremzedelere verilen hizmetlerin “gider” olarak gösterilebilmesi sağlandı. Deprem bölgesindeki mükelleflerin KDV iade süreçleri kolaylaştırıldı. Ülke genelinde icra takipleri durduruldu ve deprem tarihinden önce vergi dairelerince konulmuş hacizler kaldırıldı.
Ayrıca, 2023 yılı başından itibaren ödenmeyen ve toplamı 2 bin lirayı aşmayan kamu alacaklarından vazgeçildi.
Depremlerde yıkılan, ağır veya orta hasarlı binaların emlak ve çevre temizlik vergileri, taşınmaz kültür varlıklarının korunmasına katkı payı, kullanılamaz duruma gelen taşıtların motorlu taşıtlar vergisi silindi.
DASK’ta sigortalılardan ihbar beklemeden hasar işlemleri ve ödemeleri hızla gerçekleştirildi. Yürürlüğü sona eren DASK poliçelerinin ağır hasarlar hariç olmak üzere prim tahsilatı ertelenerek otomatik yenilenmesi sağlandı. Trafik sigortası ve zorunlu deprem sigortası poliçelerinde prim ödemelerinde tahsilatlarda taksitlendirme yapıldı.
Firmalara “finansmana erişim” kolaylığı
Depremden etkilenen firmaların finansmana erişimini kolaylaştırmak ve depremin ülke genelinde ekonomik faaliyetler ve ticari işletmeler üzerindeki negatif etkilerini azaltmak amacıyla 250 milyar lira olarak ilan edilen Kredi Garanti Fonu (KGF) paketi 400 milyar liraya çıkarıldı.
Ayrıca, bölgede faaliyet gösteren işletmeler için Hazine Destekli Kefalet Sistemi kapsamında, “Deprem Bölgesi İşletme Giderleri Destek Paketi” ve “Deprem Bölgesi Yatırım Destek Paketi” devreye alındı. KGF Teminatlı Kadın Girişimci Destek Kredisi hayata geçirilirken, kadın kooperatiflerine yönelik Can Suyu Kredi Destek Paketi oluşturuldu.
Bölgedeki esnafa 250 bin liraya kadar, 12 ayı ödemesiz, 60 ay vadeli, faizinin yarısını Bakanlığın karşıladığı yüzde 7,5 faizli kredi imkanı sağlandı. Deprem nedeniyle işletmesi zarar gören esnaf ve sanatkarların Hazine faiz destekli kredi ödemeleri de ertelendi.
